Sau hơn một thế kỷ bị Áo, Phổ cùng Nga phân chia, Ba Lan tái thiết thành quốc gia chủ quyền khi Đệ nhất thế chiến ở châu Âu kết thúc năm 1917-1918,[1][2][3] Khối đồng minh thắng lợi thừa nhận Ba Lan tái sinh trong Hòa ước Versailles tháng 6 năm 1919, là một thành tích lớn của Hòa hội Paris năm 1919.[4] Ba Lan củng cố nền độc lập bằng một chuỗi chiến tranh biên giới do Lục quân Ba Lan mới thành lập tiến hành từ năm 1918 đến 1921,[5] biên giới phía đông dàn xếp một cách ngoại giao năm 1922 và có Hội vạn quốc công nhận.[6][7]

Đệ nhất thế chiến kết thúc

Trong Đệ nhất thế chiến (1914-1918), Đức dần dần giành được ưu thế ở Mặt trận phía đông trong khi Lục quân Nga hoàng gia rút lui, quân đội Đức cùng Áo-Hung chiếm lấy lãnh thổ thuộc Nga mà sẽ thành Ba Lan. Trong nỗ lực giải quyết vấn đề Ba Lan thất bại, Đức thành lập chính phủ bù nhìn ngày 5 tháng 11 năm 1916 có Hội đồng quốc gia lâm thời và (từ 15 tháng 10 năm 1917) Hội đồng nhiếp chính. Hội đồng quản trị nước theo quyền Đức đến khi tổ chức bầu cử quốc vương, ngày 11 tháng 11 năm 1918, một tháng trước khi Đức đầu hàng và chiến tranh kết thúc, Hội đồng quyền nhiếp giải tán Hội đồng quốc gia lâm thời và tuyên bố khôi phục nền độc lập Ba Lan (7 tháng 10 năm 1918). Ngoại trừ Đảng dân chủ xã hội Vương quốc Ba Lan và Litva Mác khuynh thì hầu hết chính đảng Ba Lan ủng hộ quyết định, ngày 23 tháng 11 Hội đồng quyền nhiếp thành lập chính phủ mới do Józef Świeżyński lãnh đạo và bắt đầu tổ chức nhập ngũ Lục quân Ba Lan.[8]

Việc thành lập nước cộng hòa

Từ năm 1918 đến 1919, hơn 100 hội đồng công nhân nổi lên trong nước,[9] ngày 5 tháng 11 năm 1918 Xô viết đại biểu đầu tiên thành lập ở Lublin. Ngày 6 tháng 11 giới xã hội chủ nghĩa tuyên bố thành lập Nước cộng hòa Tarnobrzeg ở Galicia, Áo, cùng ngày nhà xã hội chủ nghĩa Ignacy Daszyńsk thành lập Chính phủ nhân dân lâm thời nước Cộng hòa Ba Lan (Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej) ở Lublin. Chủ Nhật ngày 10 tháng 11 lúc 7 giờ sáng, Józef Piłsudski, mới được thả sau khi ngồi tù Đức 16 tháng ở Magdeburg, về Warszawa bằng tàu, cùng với Đại tá Kazimierz Sosnkowski được Nhiếp chính Zdzisław Lubomirski và Đại tá Adam Koc đón tiếp. Ngày hôm sau, do nổi tiếng và có nhiều chính đảng ủng hộ nên Hội đồng quyền nhiếp bổ nhiệm Pilsudski làm Tổng tư lệnh Quân đội Ba Lan, ngày 14 tháng 11 Hội đồng tự giải tán gaio quyền hành cho Pilsudski làm quốc trưởng (Naczelnik Państwa). Sau khi tư vấn Pilsudski, chính phủ Daszyński tự giải tán và chính phủ mới thành lập có Jędrzej Moraczewski lãnh đạo. Năm 1918 Ý làm nước đầu tiên ở châu Âu công nhận chủ quyền khôi phục của Ba Lan.[10]

Trung tâm chính phủ thành lập đương thời ở Galicia (trước kia Nam Ba Lan thuộc Áo) bao gồm Hội đồng quốc gia Công quốc Cieszyn (thành lập tháng 11 năm 1918), Nước cộng hòa Zakopane và Ủy ban thanh toán Ba Lan. Sớm sau đó, Chiến tranh Ba Lan-Ukraina của Nước cộng hòa nhân dân Tây Ukraina với đơn vị không chính quy Ba Lan tên là Lwów Eaglets, sau này có Lục quân Ba Lan giúp đỡ [xem Trận Lviv (1918), Trận Przemyśl (1918)], bùng nổ ở Lviv (1 tháng 11 năm 1918), trong khi đó ở tây Ba Lan, chiến tranh giải phóng dân tộc khác phát động theo Cuộc khởi nghĩa đại Ba Lan (1918-1919). Tháng 1 năm 1919, quân Tiệp Khắc tấn công đơn vị Ba Lan ở khu Zaolzie (xem Chiến tranh Ba Lan-Tiệp Khắc), sớm sau đó Chiến tranh Ba Lan-Litva (1919-1920) bắt đầu; tháng 8 năm 1919 cư dân nói tiếng Ba Lan ở Upper Silesia tiến hành ba Khởi nghĩa Silesia. Xung đột quân sự quan trọng nhất bấy giờ, Chiến tranh Nga-Ba Lan, kết thúc bằng thắng lợi Ba Lan,[11] năm 1919 chính phủ Warszawa tiêu diệt nước Cộng hòa Tarnobrzeg và các hội đồng công nhân.